19 december 2018

Afsluiten van het verhaal over Douwe Pijl

Tekst: René Ros.

Graf van Douwe Pijl. (René Ros)

In 2012 begon ik met een heel ander historisch onderzoek dat leidde tot een goed onderbouwde publicatie waar ik trots op ben. Er miste echter één belangrijke bron. Tot nu.

Douwe Pijl was een dienstplichtig militair, marechaussee en politie-agent die tijdens de Tweede Wereldoorlog lid van de NSB werd en zijn hand overspeelde als agent in Kampen. Hij werd veroordeeld tot een gevangenisstraf en na vrijlating was werken voor de Duitsers in "Rusland" zijn keuze. Na de bevrijding van Nederland werden hij en zijn vrouw gearresteerd.
Pijl zou als gevangene in Kamp Vught overlijden en begraven worden. Door de Gravendienst KL werden zijn resten later overgebracht naar wat nu de Duitse Militaire Begraafplaats in Ysselsteyn is.

Uit het onderzoek was gebleken dat Pijl twee dochters had: Annie Irmgard en Irmgard Annie. Aanvankelijk dacht ik dat elk een dochter had gekregen met soortgelijke omgewisselde voornamen. Uiteindelijk bleek het om één kleindochter te gaan die door de andere dochter was opgevoed.
Onlangs zocht die kleindochter op het Internet naar haar opa en ontving ik een e-mail van haar omdat ook zij contact wilde hebben. Kort daarna hebben we een prettig en open maar vertrouwelijk gesprek gehad. Ze wil anoniem blijven zodat de zwarte bladzijde in de familiegeschiedenis bij haar eindigt en daar werk ik natuurlijk aan mee.

Er zijn geen documenten over Pijl in de familie meer en maar één gezinsfoto uit 1930 welke gebruikt mocht worden. Er zijn meer foto's van na de oorlog maar daar komt Pijl uiteraard niet op voor. Uit herinnering kon de kleindochter nog wel wat informatie van haar pleegmoeder doorgeven. Bovendien heeft de kleindochter een eigen nawoord geschreven waarmee het verhaal echt afgesloten wordt.

Vandaag, 19 december 2018, is de 120ste geboortedag van Douwe Pijl en verschijnt de nieuwste versie van de publicatie over hem. Een bijzonder verhaal over keuzes maken waarbij de lezer zal ontdekken dat 'goed' en 'fout' te makkelijke oordelen zijn.

Douwe Pijl

29 november 2018

Hét boek over de Stelling van Amsterdam

Tekst: René Ros.

Geschiedenis Stelling: archiefdossier. (René Ros)

In het Nationaal Archief in Den Haag ligt het oudste boek over de Stelling van Amsterdam. Het zijn 248 handgeschreven pagina's die door de Genie zelf tussen 1908 en 1910 moeten zijn opgesteld. Daarmee is het een bron uit de eerste hand met de grote lijnen en de kleine details dat nu voor iedere geïnteresseerde raadpleegbaar is.

Omdat het in het archiefinventaris onjuist staat beschreven als 'Algemeen jaarlijks verslag betreffende de vestingwerken en een overzicht van de verdedigbare aardwerken en permanente forten' uit 1898 is er lang overheen gekeken. In het rapport 'Verscholen in het groen' (Nicky Schuurman, 2009) van Landschap Noord-Holland werd het als bron gebruikt waarna René Ros in 2010 ontdekte dat het veel meer is dan een jaarlijks verslag. Jarenlang lagen de foto's van de pagina's te wachten op een mogelijkheid om er wat nuttigs mee te doen.
De start van het Kenniscentrum Waterlinies (in januari 2018) was een goede gelegenheid om het handgeschreven materiaal om te zetten naar een leesbare en doorzoekbare tekst. Drie vrijwilligers van het Kenniscentrum en zes via het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam hebben daar van maart tot en met november 2018 aan gewerkt.

Er werd door René een database gemaakt met de afbeeldingen van alle pagina's waar de vrijwilligers met hun webbrowser toegang toe hadden. Daarmee werden de door hen overgetypte teksten centraal opgeslagen waardoor de kans op dubbel werk, kwijtraken en verwarring was uitgesloten. Elke vrijwilliger kreeg steeds een aantal pagina's toegewezen en gaf bij elke pagina aan welke klaar was.
Het zelf invoeren en controleren van andermans teksten nam de meeste tijd in beslag. Nadat de teksten automatisch in paragrafen gesplitst waren is de indeling nagekeken omdat een deel van een paragraaf op de volgende pagina kan staan. Tenslotte kon de tekst netjes opgemaakt geëxporteerd worden naar een PDF-document. Met een afbeelding van het originele voorblad en een verantwoording zijn het ruim 41.000 woorden op ruim 100 pagina's geworden.

In hoofdstukken zoals 'Forten en klassificaties' en 'Brandstoffen' komen alle facetten aan bod en worden de grote lijnen, motivaties en beslismomenten vaak genoemd. Maar ook de details van elke polder zoals de waterpeilen en de wijze van inunderen. Als voorbeeld twee citaten:
"Het gedeelte der Nieuwe Hollandsche Waterlinie, waarin de forten Hinderdam en Uitermeer zijn gelegen, zal na het eventueel verlaten of doorbreken van die Linie en als bedoelde forten niet in 's vijands handen zijn gevallen [...] overgaan tot den Stelling van Amsterdam."
"Het aantal geoefende [post]duiven is in 1896 voorloopig vastgesteld op 440. Hiervan zijn 80 bestemd voor het vliegen van uit zee en is aan 30 het fort bij IJmuiden als oorlogsstation aangewezen, terwijl de overige bestemd zijn voor plaatsen buiten de Stelling."

Het is geen publicatie geworden voor het algemene publiek maar bevat vooral kennis voor de geïnteresseerden zoals gidsen, schrijvers en beleidsmakers. Er is kennis nodig om de teksten goed te interpreteren omdat de uitleg van termen vaak ontbreekt. Daarbij zijn we als Kenniscentrum Waterlinies natuurlijk graag behulpzaam. Ook als je nieuwe informatie in de tekst ontdekt horen we dat graag!
We hopen dat veel mensen er nuttig gebruik van kunnen maken en dat het bijdraagt aan meer en betere kennisdeling over de Stelling. Het boek wordt daarom als PDF-document ter download aangeboden.
Tijdens de Netwerkmiddag van 29 november jl. zijn twee gedrukte exemplaren overhandigd aan Eric ten Brummelhuis en Elke Huiskens als vertegenwoordigers van de twee Stelling-provincies Noord-Holland en Utrecht. Meerdere vrijwilligers waren aanwezig en werden ook daar bedankt voor hun inzet.

Download 'Geschiedenis van de Stelling van Amsterdam'
Kenniscentrum Waterlinies
Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam

29 oktober 2018

Netwerkmiddag Kenniscentrum Waterlinies

Tekst: René Ros.

Theater deMess in Naarden-Vesting. (KCW)

Op donderdag 29 november organiseert het Kenniscentrum Waterlinies de tweede netwerkmiddag van dit jaar. Het thema van de bijeenkomst is ‘Delen is vermenigvuldigen’: kennisdelen om die te vermeerderen, je persoonlijke inzet delen om een plan of organisatie naar een hoger plan te brengen.

De bijeenkomst wordt gehouden in Theater deMess in Naarden-Vesting. De capaciteit van het theater is beperkt en daardoor ook het aantal deelnemers van deze netwerkdag. Aan de deelname aan de netwerkbijeenkomst zijn geen kosten verbonden.

Meer informatie, zoals het programma, en de mogelijkheid zich te registreren vind je via onderstaande link.

Meer informatie en registreren

17 oktober 2018

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Tekst: René Ros.

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Om op de hoogte te zijn van nieuwe informatie over het verleden en heden van de Stelling van Amsterdam is er al 20 jaar de Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam. Abonneer jij je ook?

Aankondigingen en toelichtingen van nieuwe informatie op onze historische website vormt een belangrijk onderdeel van de nieuwsbrief. Maar ook nieuws en activiteiten staan er met enige regelmaat in, van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam en haar partners. En artikelen over opmerkelijke zaken in de Stelling zoals bijzonder economisch hergebruik,

Sinds een paar jaar verschijnt de nieuwsbrief eenmaal per maand en bevat elke keer artikelen waarvan we meestal reacties krijgen zoals 'dat wist ik niet' en 'wat interessant'.

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Partners

10 oktober 2018

Gaande en komende medewerkers Kenniscentrum Waterlinies

Tekst: René Ros.

Groepsfoto kernteam Kenniscentrum Waterlinies. (KCW)

Onlangs vond er in het Kenniscentrum Waterlinies een wijziging in de bezetting plaats door het vertrek van een medewerker en de komst van zijn opvolger.

Chris Will, medewerker van het Kenniscentrum Waterlinies van het eerste uur, is per 1 augustus met pensioen gegaan. Daarmee heeft hij ook zijn werk voor het Kenniscentrum beëindigd. Met zijn vrijwel onuitputtelijke kennis over waterlinies en de Nieuwe Hollandse Waterlinie in het bijzonder, heeft Chris de basis gelegd voor het Kenniscentrum. Dankzij die basis zijn we nu in staat het KCW verder te ontwikkelen. We wensen Chris veel plezier als pensionado en de komende maanden veel genoegen met een vakantie en heuglijke familie-aangelegenheden. Daarna hopen we opnieuw van zijn deskundigheid gebruik te kunnen maken, wellicht als vrijwilliger.

Natuurlijk zijn we op zoek gegaan naar een vervanger van Chris als specialist Nieuwe Hollandse Waterlinie. Die hebben we gevonden in de persoon van Jeroen van der Werf. Jeroen is als bouwhistoricus verbonden aan de Stichting Monumentenbezit en organiseert voor die stichting het onderhoud en beheer van de vestingwerken van Naarden. Al meer dan 15 jaar is Jeroen professioneel en privé zowel in Nederland als daarbuiten actief met onderzoek en publicaties over vestingwerken. Jeroen is ondermeer lid van de Stichting Menno van Coehoorn en de International Fortress Council (IFC). Vanuit de Stichting Menno van Coehoorn adviseert hij de Provincie Utrecht over het UNESCO-Nominatiedossier van de NHW. Jeroen is inmiddels begonnen bij het KCW. We kijken uit naar een lange en prettige samenwerking met hem.

Het Kenniscentrum Waterlinies is een centrum voor onderzoek, studie en informatie met betrekking tot het erfgoed van de waterlinies in Nederland. De bezetting bestaat verder uit Myriam de Jong (coördinator), René Ros (specialist Stelling van Amsterdam) en een aantal vrijwilligers.

Kenniscentrum Waterlinies

5 oktober 2018

Probus Oegstgeest bezocht de Stelling

Tekst: René Ros.

Op 3 oktober jl. vond met goed weer een geslaagde excursie door de Stelling van Amsterdam plaats. De leden van Probus Oegstgeest waren verrast over wat ze zagen en hebben geleerd. De organisator is de kleinzoon van een dienstplichtig militair die in de Eerste Wereldoorlog in een fort was gemobiliseerd. Hieronder vindt u de reactie van de organisator:

"De leden (en hun partners) van Probus Oegstgeest hebben genoten van een boeiende dag: een bezoek aan een bijzonder stuk (militair en ecologisch) historisch erfgoed: de Stelling van Amsterdam. Wellicht bij velen niet of nauwelijks bekend, maar een bezoek meer dan waard.
De ontvangst, de informatieve inleiding en de begeleiding door het team van enthousiaste vrijwilligers heeft zeker bijgedragen aan deze positieve ervaringen die velen van ons graag met hun (klein-)kinderen zullen gaan delen."

StellingUitje

29 augustus 2018

Project I2BMD en de gevonden spoorbrug

Tekst: René Ros.

Locatie van de inlaatsluis met de brughoofden. (René Ros)

Basaltstenen zoeken in de vijver. (René Ros)

In opdracht van de eigenaar is een archief- en veldonderzoek naar de “Inlaatsluis in de 2e Bedijking van de Mijdrechtse Droogmakerij” (I2BMD) uitgevoerd. Het doel was om meer duidelijkheid over de ligging en aanwezigheid van de inlaatsluis te krijgen waarvan weinig bovengronds was te zien. Tot onze verrassing werd er een spoorbrug gevonden!

In het Nationaal Archief werd het bouwbestek uit 1890 opgevraagd waarin de opleverdata voor 1891 en 1892 worden genoemd. Ook werd een bouwtekening uit 1892 gevonden en deze tekening moet de feitelijke situatie weergeven.
Het bleek dat de plattegrond van het afvoerbed e.d. zeer sterk verschilt met de huidige situatie. Mijn theorie was dat het afvoerbed e.d. aangepast is bij het wijzigen van het aardwerk van het naastgelegen fort. Er werd een goedgekeurd bestek uit 1894 gevonden waarin inderdaad staat aangegeven dat het vergraven van het afvoerbed e.d. onderdeel van het werk is.

In de berm van de huidige weg is niets te herkennen van de inlaatzijde van de inlaatsluis. De weg is weer rechtgetrokken en moet over de inlaatzijde zijn gelegd en deze is mogelijk gesloopt om ongelijke verzakking te voorkomen.
Aan de uitlaatzijde, in de tuin met vijver, blijkt het zichtbare beton een brughoofd van de spoorweg Uithoorn - Alphen aan de Rijn te zijn. Deze spoorweg is aangelegd in 1915 en gesloten in 1936. Op een afstand van 6,90 meter werd met prikstokken het noordelijke brughoofd gevonden.
Tussen de brughoofden moeten de restanten van de inlaatsluis te vinden zijn maar door puin en wortels was dit niet vrij te graven. Uit berekeningen blijkt dat resten van de uitlaatschuiven binnen het perceel moeten liggen.

Aan de uitlaatzijde bevindt zich een vijver die van oorsprong bestond uit een afvoerbed, een stortebed en een ontvangkom. Water dat in het ontvangbed werd ingelaten stroomde over een breedte van 35 meter rustiger over het stortebed naar de 2 meter diepe ontvangkom en vervolgens de droogmakerij in.
Het afvoerbed en het stortebed waren van 30 cm hoge basaltstenen voorzien om uitspoelen door het krachtig stromende water te voorkomen. Ongeveer 1/6e deel van deze basaltstenen is nog aanwezig en met een waadpak kan hierop goed gelopen worden.

Helaas kon tijdens dit onderzoek niet onomstotelijk vastgesteld worden dat van de uitlaatzijde nog restanten aanwezig zijn. De muur waarvan gedacht werd dat het een restant was, blijkt een brughoofd van de spoorweg.
Van de vijver kon wel vastgesteld worden dat dit de volledige afvoerbed, stortebed en ontvangkom betreft. Maar door wijzigingen aan de oever is het aanzien weinig oorspronkelijk.

Het rapport is op verzoek te verkrijgen bij de auteur.

Inlaatsluis in de 2e Bedijking van de Mijdrechtse Droogmakerij
Fort bij Uithoorn

20 augustus 2018

Fort bij Velsen is weer te koop

Tekst: René Ros.
Met dank aan: Fred Braaksma.

Frontgebouw van Fort bij Velsen. (René Ros)

Ambtenaar Schimmel. (Otto Bodemeijer)

In januari 2018 verscheen het 'bestemmingsplan Fort bij Velsen'. Het is blijkbaar niet opgemerkt toen het ter inzage lag en enkele maanden later bleek het de opmaat tot de verkoop van het fort.

Het bestemmingsplan is in opdracht van de gemeente Beverwijk geschreven en "omvat een wijziging van het eerder vastgestelde bestemmingsplan. Een zwaardere bedrijfscategorie wordt toelaatbaar ter plaatse van het fort. De aanwezige woonbestemming ten zuidwesten van het fort en de specifieke aanduidingen ten behoeve van het woonschip en de tjalk zijn ter compensatie van de verruiming van de gebruiksmogelijkheden verwijderd."

Mogelijk dat de woonbestemming ook het gebruik van de omliggende industrieterreinen in de weg zat. Voor zover ons bekend is het bestemmingsplan niet besproken met de provincie Noord-Holland als de UNESCO site-holder.
De wijziging van het bestemmingsplan was blijkbaar de opstap naar iets anders. Want begin juli bleek ons dat het gehele Fort bij Velsen te koop staat als industriegrond. "Het is een ideale locatie voor bedrijven die overslag hebben van goederen aangevoerd via het water zoals zand & grind-overslag, erts, etc."

En volgens de brochure is het college van B&W "bereid om zich in voorkomend geval met [eigenaar] c.q. uw rechtsopvolger aantoonbaar hard te maken om medewerking van de provincie te verkrijgen voor het toestaan van bedrijfsbebouwing op het perceel..."
Dat is een op zich verbazingwekkende toezegging aangezien het fort een Rijksmonument is en daardoor beperkt is in wat er met het fort kan gebeuren. Bovendien is de Provinciale Ruimtelijke Verordening artikelen 20-22 (UNESCO Werelderfgoed met uitzonderlijke universele waarde) van toepassing. Over de monumentstatus kunnen potentiële kopers niets in de brochure lezen.

Het Fort bij Velsen was een van de eerste forten die via de toenmalige Domeinen werd afgestoten en, na eerste gunning aan overheden, werd verkocht aan een particulier. De eigenaar sloopte vervolgens een groot deel van de bomvrije gebouwen om als stortpuin voor de Hemtunnel te verkopen. Deze affaire was voor de provincie reden om een onderzoek te starten naar de Stelling en uiteindelijk is daar beleid tot behoud uit voortgekomen.

Er zijn nog veel vragen en het is spannend wat er met het fort zal gaan gebeuren. Hopelijk wordt het niet verder aangetast en gestreefd naar een passend hergebruik met een betere toegankelijkheid.

Fort bij Velsen
Ondernemer Kruk
Ambtenaar Schimmel
Brochure Industriegrond Velsen

8 juni 2018

Website vandaag niet beschikbaar

Tekst: René Ros.

Vandaag is onze Steling van Amsterdam website niet beschikbaar.

De website is niet beschikbaar om stil te staan bij het werk dat er door veel mensen sinds 1998 belangeloos in is gestopt.
Hoe het zou zijn als dat niet was gebeurd kunt u vandaag even ervaren.

Hiermee willen we ook aandacht van de partijen die zich dat niet realiseren en onterecht profiteren van het werk aan deze website.

14 mei 2018

Dagexcursie Stelling van Amsterdam 2018

Tekst: René Ros.

Bezoek aan Fort bij de Liebrug in 2017.

Op zaterdag 2 juni as. zal voor de zeventiende keer de geheel verzorgde, unieke dagexcursie naar een deel van de Stelling van Amsterdam plaatsvinden. We bezoeken een viertal forten in de Sector Zaandam en enkele andere objecten tijdens een rondrit door het gebied

We beginnen met een bezoek aan het herbestemde Fort bij Krommeniedijk met daarin het bezoekerscentrum Fort K'IJK. Daarna gaan we naar Fort aan Den Ham met haar authentieke inrichting. Hier zal ook de lunch verzorgd worden.

Vervolgens bezoeken we het normaal ontoegankelijke Buskruitmagazijn bij de NIeuwendijk. Na een wandeling over de Liniewal Aagtendijk - Zuidwijkermeer komen we aan bij het Fort Zuidwijkermeer. Na een korte consumptie mogen we dit normaal gesloten fort ook van binnen bekijken. Het wordt ingericht voor een nieuw gebruik en u krijgt te horen en te zien wat de plannen zijn. Tenslotte rijden we, met een paar fotostops onderweg, naar het Fort bij Veldhuis. In dit fort is een luchtoorlogmuseum gevestigd en ook buiten kan rondgekeken worden.
Kortom, veel mooie locaties te zien en in goed gezelschap!

De dag begint om 10.00 uur en duurt tot ongeveer 17.00 uur. Alle kosten zijn inbegrepen in de deelnamekosten en donateurs krijgen korting.
Het aantal deelnemers is beperkt en door voorinschrijving door donateurs is een deel van de plaatsen al geboekt. Meer informatie is te vinden op de webpagina over de dagexcursie en daar kunt u zich ook aanmelden.
U bent van harte welkom om deel te nemen en u kunt zich nog aanmelden tot 26 mei as.! En neem gerust een familielid, kennis of collega mee.

Dagexcursie Stelling van Amsterdam

11 april 2018

Het nieuwe Kenniscentrum Waterlinies

Tekst: René Ros.

Kantoorlocatie Kenniscentrum Hollandse Waterlinies op Fort bij Vechten (René Ros)

Het nieuwe Kenniscentrum Waterlinies is een samenwerkingsvorm tussen het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam, het Kenniscentrum Nieuwe Hollandse Waterlinie en andere kennispartners binnen het waterlinies netwerk. De samenwerkende vier provincies hebben tot de oprichting van het Kenniscentrum Waterlinies besloten vanwege de nominatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie als uitbreiding van de Stelling van Amsterdam tot één UNESCO Werelderfgoed. Zij lopen daarmee vooruit op de rol die zij als siteholder gezamenlijk zullen gaan invullen.

Het Kenniscentrum Waterlinies staat voor veiligstelling, borging en ontsluiting van kennis op het gebied van strategisch landschap, militair erfgoed, militaire betekenis en historie, waterbouwkundige aspecten en watermanagement van waterlinies in Nederland en in het bijzonder van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam.
Het hoofddoel van het Kenniscentrum is het (gevraagd) ondersteunen van de huidige siteholder StvA (provincie Noord-Holland) en de toekomstige siteholder StvA/NHW (nu het Linieteam) met kennis en advies. Daarnaast speelt het Kenniscentrum met kennis en advies een belangrijke rol bij initiatieven van uiteenlopende aard en vanuit een breed palet aan partijen, waarbij door de (her)ontwikkeling van specifieke gebieden, locaties of objecten in de waterlinies de ‘Outstanding Universal Value’ van de UNESCO StvA/NHW in het geding kan zijn. Met de juiste kennis en advies kan een goede en zorgvuldige ruimtelijke ordening en afweging van belangen plaats vinden. Het kenniscentrum speelt verder een rol met beschikbaar stellen van kennis en materialen (foto’s, geschriften, voorwerpen) bij de presentatie en de communicatie over de waterlinies.

De kantoorlocatie van het Kenniscentrum is gevestigd op het Fort bij Vechten en de bezetting zal bestaan uit een coördinator en twee historici, alle in deeltijd werkend, en een aantal vrijwilligers. Myriam de Jong neemt de rol van coördinator op zich. De twee historici zijn Chris Will en René Ros die zich gespecialiseerd hebben in respectievelijk de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. Beide historici hebben jarenlange onderzoekservaring, gedetailleerde terreinkennis en dragen de informatie met passie uit.

René Ros, initiatiefnemer van het Documentatiecentrum, zal zijn kennis, collectie en netwerk ook gaan inzetten ten behoeve van het Kenniscentrum Waterlinies. Gedurende een dag per week zal hij aanwezig zijn op de kantoorlocatie op het Fort bij Vechten en beschikbaar zijn voor overleg, vragen enzovoort.
Het Documentatiecentrum blijft haar werk ongewijzigd voortzetten omdat het werkterrein en de doelgroep anders is dan van het Kenniscentrum. Ook ander militair erfgoed, genealogisch onderzoek enzovoort blijven daarom als vrijetijdsbesteding zijn aandacht hebben. De locaties van de bibliotheek op Fort Uitermeer, het museum/goederendepot op Fort bij Uithoorn en het archiefdepot in Amsterdam blijven ongewijzigd. De ondersteuning van donateurs en sponsors wordt zeer gewaardeerd en blijft onverminderd belangrijk.

Kenniscentrum Waterlinies
Aanwezigheid Stelling-historicus
Vragen & Reacties

31 maart 2018

Rondleiding 'Zoeken naar Stelling-graven'

Tekst: René Ros.

begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam (René Ros)

Naar aanleiding van de zoektocht naar de graven van een aantal van de 1.004 Beemster militairen wordt een bijzondere rondleiding verzorgd op de begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam.

Op zaterdag 14 april as. wordt van 13.30 tot 16.00 uur een programma van drie onderdelen aangeboden. Er wordt een bezoek gebracht aan het Nederlands Uitvaart Museum 'Tot Zover' dat op de begraafplaats is gevestigd. Vervolgens wandelen we met een gids van Stichting Arboretum DNO over de begraafplaats met aandacht aan bomen en grafmonumenten. Daarbij bezoeken we ook een aantal graven van Stelling-militairen waaronder het graf in onderstaand artikel. René Ros zal bij deze graven een toelichting geven.
We eindigen met een drankje in het café Roosenburgh om bij te komen en bij te praten.

De vrijwilligers die gezocht hebben naar de graven zijn rechtstreeks uitgenodigd en voor hen is de rondleiding gratis. Andere geïnteresseerden kunnen uiteraard ook deelnemen, voor hen bedragen de kosten 15 euro. Aanmelden en vooraf betaling per bank is noodzakelijk en kan via onderstaande link.
We hopen dat u mee gaat en we kunnen laten zien dat een begraafplaats geen treurig terrein is en dat er ook een stukje Stelling-geschiedenis eh... ligt.

Aanmelden rondleiding
'Graven zoeken' in Nieuwsbrief 456

14 maart 2018

Wie was de verdronken korporaal?

Tekst: René Ros.

Graf Hendrik Lammert Bander. (René Ros)

In de avond van 28 november 1916 voer een boot met terugkerende verlofgangers over de Zuiderzee van Muiden naar het Fort aan het Pampus. Net buiten de haven van Muiden viel een korporaal overboord en hij overleefde dat niet. Is te achterhalen wie deze arme man was?

In De Telegraaf van 30 november staat geschreven: "Dinsdagavond halftien verliet de "Pieter", welke den dienst op fort Pampus onderhoudt, [...] de haven, teneinde de manschappen, die van verlof of permissie terugkeerden, naar de plaats hunner bestemming te brengen.
Even buiten de haven klonk eensklaps: "Een man over boord!" De milicien-korporaal B. van de lichting 1915 was in zee gevallen. [...] Doch hoewel toen redding zeer nabij was, en hem een lus werd toegeworpen en een ladder toegestoken, miste hij ten eenenmale de kracht deze te grijpen. Voor de oogen zijner makkers verdween hij in de diepte."

Het overlijdensbericht in de krant vermeldt dat hij op de Oosterbegraafplaats in Amsterdam zou worden begraven en zijn graf bestaat nog!

Volledig artikel in Nieuwsbrief 458

7 maart 2018

Dagexcursie Stelling van Amsterdam 2018

Tekst: René Ros.

Bezoek aan Fort bij de Liebrug in 2017.

Op zaterdag 2 juni as. zal voor de zeventiende keer de geheel verzorgde, unieke dagexcursie naar een deel van de Stelling van Amsterdam plaatsvinden. We bezoeken een viertal forten in de Sector Zaandam en enkele andere objecten tijdens een rondrit door het gebied

We beginnen met een bezoek aan het herbestemde Fort bij Krommeniedijk met daarin het bezoekerscentrum Fort K'IJK. Daarna gaan we naar Fort aan Den Ham met haar authentieke inrichting. Hier zal ook de lunch verzorgd worden.

Vervolgens bezoeken we het normaal ontoegankelijke Buskruitmagazijn bij de NIeuwendijk. Na een wandeling over de Liniewal Aagtendijk - Zuidwijkermeer komen we aan bij het Fort Zuidwijkermeer. Na een korte consumptie mogen we dit normaal gesloten fort ook van binnen bekijken. Het wordt ingericht voor een nieuw gebruik en u krijgt te horen en te zien wat de plannen zijn. Tenslotte rijden we, met een paar fotostops onderweg, naar het Fort bij Veldhuis. In dit fort is een luchtoorlogmuseum gevestigd en ook buiten kan rondgekeken worden.
Kortom, veel mooie locaties te zien en in goed gezelschap!

De dag begint om 10.00 uur en duurt tot ongeveer 17.00 uur. Alle kosten zijn inbegrepen in de deelnamekosten en donateurs krijgen korting.
Het aantal deelnemers is beperkt en door voorinschrijving door donateurs is een deel van de plaatsen al geboekt. Meer informatie is te vinden op de webpagina over de dagexcursie en daar kunt u zich ook aanmelden.
U bent van harte welkom om deel te nemen en u kunt zich vanaf heden aanmelden! En neem gerust een familielid, kennis of collega mee.

Dagexcursie Stelling van Amsterdam

7 februari 2018

Salomon Caun

Tekst: René Ros.

Portret van Salomon Caun.

Salomon Caun (1887) was een geboren en getogen Amsterdammer die na de Tweede Wereldoorlog in Heerde ging wonen. Hij is de enige ons bekende Joodse militair die de oorlog overleefde door onder te duiken. Wat is er in de oorlog met hem gebeurd en waarom ging hij in Heerde wonen?

In januari 2017 werd de thema-nieuwsbrief 'Wie waren de 1.004 militairen in de Beemster?' gepubliceerd naar aanleiding van de vondst van een aantal namenlijsten van de vijf forten in de gemeente Beemster. In het afgelopen jaar is nog meer informatie gevonden door tips en (digitaal en papier) archiefonderzoek. Bovendien zijn ondertussen de bekende graven door vrijwilligers bezocht. Een aantal graven boden weer nieuwe aanknopingspunten. Er is veel bronmateriaal gevonden over hoe Salomon Caun als jood de Tweede Wereldoorlog overleefde met een belangrijke rol voor zijn schoonzoon David van Beetz.

Na Salomon Caun's demobilisatie op Fort benoorden Purmerend bouwde hij een bestaan op als verkoper in een herenkledingwinkel in Amsterdam. In de jaren 1920 had hij een eigen winkel maar in 1926 ging de firma failliet. Daarna ging hij werken als chef-verkoper in kledingzaak Forty Four met filialen in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. In 1938 opende hij een eigen herenkledingwinkel ‘House for Gentlemen’.

De onderduikplaats van Salomon blijkt hij zelf opgeschreven te hebben. In 1945-1946 vroeg de Military Intelligence Service van de US Army via de kranten om informatie over mensen die geallieerde militairen tijdens de oorlog hadden geholpen "for reward purposes" (onderscheidingen en certificaten). In een handgeschreven brief schrijft de dan 58-jarige Salomon: "Ik was (als Israëliet) ondergedoken bij Poels Zwarte Plak America Prov. Limburg" en "in de door ons afgehuurde kamer".

Aan de Military Intelligence Service gaf Salomon als 'tijdelijk' adres Elburgerweg A 576 (nu 15) in Heerde op en daar woonden ook zijn dochter Sonja en haar man David van Beetz. Ook David (steenhouwer, tekenaar, fabrikant en confectioneur) was een geboren Amsterdammer en was met zijn vrouw door toeval ondergedoken in huis De Terp nabij Heerde. Dit onderduikadres was geregeld door de Heerdense verzetsman Detmer Dekker (1911-1980) via wie David betrokken raakte bij een verzetsgroep en een Knokploeg.

Het verhaal van Salomon Caun geeft een bijzonder beeld van een dienstplichtig militair die in Fort benoorden Purmerend de neutraliteit zat te bewaken en in de volgende oorlog diep, heel diep met de gevolgen te maken kreeg.

Volledig artikel in Nieuwsbrief 456