21 maart 2023

Rondleiding Drinkwatervoorziening

Tekst: René Ros.

Rondleiding op de Militaire Drinkwatervoorziening in 2008. (Hans Baas)

Nee, het is geen grapje maar het komt nu eenmaal zo uit om op zaterdag 1 april een rondleiding te organiseren. En wel naar de Militaire Drinkwatervoorziening bij Amsterdam-Sloten. Geen kazematten maar reinwaterkelders. Wie gaat er mee?

Om in geval van een beleg voldoende drinkwater binnen de Stelling te kunnen produceren is er van 1900 tot 1908 gebouwd aan de Militaire Drinkwatervoorziening, ook wel Militair Bronwaterinstituut genoemd. Het is een uniek en 100% exclusief voor de Stelling van Amsterdam gebouwd complex dat grotendeels nog aanwezig is. Het is een tastbaar relict van de logistiek binnen de Stelling.

Het complex bestaat tegenwoordig uit een deel dat door Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) wordt gebruikt en een deel 'Rijkshemelvaartdienst' dat gekraakt is en bewoond wordt. Bij de 'Rijkshemelvaartdienst' zijn we van harte welkom voor een rondleiding. Het deel van LVNL kan niet worden bezocht, maar is wel goed vanachter het hek te bekijken.

René Ros heeft zich ook in dit complex verdiept en er al vaker rondleidingen verzorgd. Een aantal maal als onderdeel van de jaarlijkse dagexcursie, maar door de afwijkende ligging is dit en enkele andere objecten niet praktisch. Dit jaar is de Militaire Drinkwatervoorziening aan de beurt.

Op zaterdag 1 april om 14.00 uur begint de rondwandeling die ongeveer 45 minuten zal duren. Deelnemen is gratis maar vanwege een maximum aantal deelnemers moet je je van tevoren aanmelden via onderstaande link. Mocht er veel belangstelling zijn, dan zal om 15.00 uur een tweede rondwandeling plaatsvinden. Als je liever om 15.00 uur deelneemt dan kan je dit bij de opmerkingen vermelden en kan daar eventueel rekening mee gehouden worden. Na aanmelden ontvang je informatie over bereikbaarheid en het verzamelpunt. Leuk als je meegaat!

Militaire Drinkwatervoorziening
Aanmelden Rondleiding Drinkwatervoorziening

7 maart 2023

Inschrijving Dagexcursie Stelling van Amsterdam 2023

Tekst: René Ros.

Lunch op Fort aan de Middenweg in 2019. (Otto Bodemeijer)

Met een uitstel van 1.092 dagen gaan we dan eindelijk weer op een dagexcursie! Op zaterdag 13 mei as. zal voor het negentiende jaar de geheel verzorgde, unieke dagexcursie naar een deel van de Stelling van Amsterdam plaatsvinden. We bezoeken een zestal forten in de Sector Ouderkerk met een rondrit door het gebied.

We beginnen met koffie en thee bij Abcoude en wandelen daarna op Fort aan de Winkel. Vervolgens brengen we een bezoek aan Fort Waver-Amstel met haar zeer originele reinigingslokalen.
Daarna rijden we naar het nog verlaten en authentieke Fort bij Uithoorn, dat de laatste jaren zelden open was. Wij mogen het bezoeken en gebruiken er de lunch.

Na de lunch rijden we naar de inlaatsluis bij Kudelstaart, om via de Linie Kudelstaart - Uithoorn, naar Fort bij De Kwakel te rijden voor een bezoek en de middagborrel. Tenslotte bezoeken we het Fort aan de Drecht om naar Amsterdam-Zuidoost terug te rijden. Eventueel ga je ook mee dineren.

De dag begint om 9.45 uur en duurt tot ongeveer 17.15 uur. Alle kosten zijn inbegrepen in de deelnameprijs en onze donateurs krijgen korting. Het aantal deelnemers is beperkt en door voorinschrijving door donateurs is een deel van de plaatsen al geboekt.

Meer informatie is te vinden op de webpagina over de dagexcursie en daar kunt u zich ook aanmelden.
U bent van harte welkom om deel te nemen en u kunt zich vanaf heden aanmelden! En neem gerust een familielid, kennis of collega mee.

Dagexcursie Stelling van Amsterdam

6 maart 2023

Forten en natuur lezing op Fort Uitermeer

Tekst: René Ros.

René Ros presenteert lezing over de Stelling van Amsterdam.

Op 14 maart as. vinden in Plofhuis 7 op Fort Uitermeer vanaf 20.00 uur twee lezingen plaats, over forten en beplanting van de Stelling van Amsterdam.

René Ros gaat voor de pauze vertellen over de Stelling van Amsterdam. Hij voert sinds 1998 als vrijetijdshistoricus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam.

Sandra van Lochem (specialist erfgoed en landschap bij Natuurmonumenten) spreekt na de pauze over het huidige beheer van militaire beplantingen op de forten die door Natuurmonumenten beheerd worden.

Kosten á €10,- p.p. aan de zaal te betalen of Online kaarten.

Uiteraard Uitermeer
Online kaarten

23 januari 2023

Lezing over Stelling van Amsterdam én Fort Uitermeer

Tekst: René Ros.

De toren van Fort Uitermeer. (Historische Kring Weesp)

De Stelling van Amsterdam en Fort Uitermeer komen in de avond van 26 januari aan bod in de lezing van de Weesper René Ros, auteur van de website ‘Stelling van Amsterdam – een stadsmuur van water’. Daarnaast is Ros specialist Stelling van Amsterdam bij het Kenniscentrum Waterlinies.

Voor de pauze gaat zijn presentatie over het ontstaan van de waterlinies waarbij de realisatie van de Stelling van Amsterdam na de Frans-Duitse Oorlog in 1870 centraal staat.

Na de pauze wordt aan de hand van historische foto’s ingegaan op de recente geschiedenis van Fort Uitermeer. Aan de orde komen de Nederlandse mobilisatie in 1939-1940, de Duitse bezetting in vijfentwintig unieke onlangs opgedoken foto’s van Duitse militairen. En de poging in 1954 van de Genie om de toren van op te blazen, hetgeen zoals we weten niet geheel is gelukt.

Wanneer? Donderdag 26 januari 2023 om 20.00 uur (zaal open om 19.30 uur)
Waar? Van Houtenkerk, Oudegracht 69, 1381 CG Weesp

Leden van de Historische Kring Weesp hebben een uitnodiging ontvangen en toegang is voor hen gratis. Niet-leden betalen € 5,- toegang per persoon.

Historische Kring Weesp

17 januari 2023

Fort bij Velsen een jaar later

Tekst: René Ros.

Graafmachine en vrachtwagen op Fort bij Velsen. (Edwin Kapitein)

In de laatste week van 2021 werd er door nieuwsbrief-abonnee Simon Dekker melding gemaakt van graafwerkzaamheden op het Fort bij Velsen. Tijdens die kerstvakantie id die melding door ons doorgegeven aan verschillende instanties. Voor de graafwerkzaamheden bleek geen vergunning aangevraagd te zijn en de gemeente legde een bouwstop op. Desgevraagd liet de gemeente Beverwijk weten wat er vorig jaar is gebeurd en wat er voor dit jaar in de planning staat.

Het vorige jaar heeft de gemeente Beverwijk regelmatig overleg over de ontwikkelingen bij het Fort bij Velsen en haar toekomst gehad, met allerlei betrokken instanties zoals de provincie Noord-Holland, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de monumentencommissie. Dit heeft onder meer geleid tot een uitbreiding van de beschrijving van het rijksmonument met de genieloods.

Namens de huidige eigenaar is een omgevingsinititatief ingediend voor het herinrichten van het terrein rondom het fort en restauratie van het fort en de genieloods. Recent is er wederom een verzoek gedaan aan de gemachtigde van de eigenaar om ontbrekende stukken aan te leveren.

Als de stukken compleet zijn, kan er een omgevingsvergunning aangevraagd worden en zal er een uitgebreide WABO-procedure gevolgd moeten worden. Bij deze procedure zal het plan zes weken ter inzage worden gelegd en zullen er zienswijzen tegen het plan ingediend kunnen worden.

De verwachting is dat het eerste kwartaal dit jaar de aanvraag ingediend kan worden en de procedure opgestart kan worden. De door de gemeente opgelegde bouwstop is nog niet opgeheven en rust nog steeds op het perceel.

Fort bij Velsen
'Fort bij Velsen nog verder gesloopt' in Nieuwsbrief 509 (2022)
'Fort bij Velsen nog verder gesloopt II' in Nieuwsbrief 510 (2022)

16 januari 2023

Beste Nederlanders!

Tekst: René Ros.

Pand aan de Keizersgracht in Amsterdam. (René Ros)

Op 10 oktober 2020 verscheen de publicatie "Beste Nederlanders", over een geheim project in de Koude Oorlog. Het zijn de herinneringen van een stafmedewerker van Operaties, een Stay-Behind organisatie. Er is wederom een nieuwe versie met aanvullingen verschenen.

Na de Tweede Wereldoorlog zijn de Stay-Behind organisaties Operaties en Inlichtingen opgezet, om bij het uitbreken van een nieuwe oorlog verzetsactiviteiten te organiseren. Deze publicatie is gebaseerd op een brief van het hoofd van de sectie Sabotage van Operaties, werkend onder de dienstnaam 'Pelt'.
Als jong rechtenstudent raakte 'Pelt' tijdens de Tweede Wereldoorlog betrokken bij het verzet en ervoer de dodelijke gevolgen van een slechte voorbereiding. Die fouten wilden ze in de dreigende oorlog met de Sovjet-Unie niet weer maken!

Samensteller en onderzoeker René Ros heeft, in samenwerking met de kinderen van 'Pelt', de originele teksten gecombineerd tot een brief aan alle Nederlanders. Met ruim 60 pagina's is het een van de meest uitgebreide openbare publicaties over Operaties. Het bevat naast de brieftekst, ook de resultaten van onderzoek ter verificatie en ter aanvulling van de brief. Hierdoor is ook veel nieuwe informatie aan het licht gekomen. Zo bleek de geheime organisatie onder haar dekmantel in de telefoongids te staan. En eindelijk weten we welk Amsterdams grachtenpand ze als kantoor gebruikten. Ook wordt duidelijker welke forten er gebruikt werden.

In de nieuwste versie zijn de volgende wijzigingen gemaakt:
- Nieuwe bijlage over het werk van Piet Dor en zijn overlijden tijdens het begraven van een cache;
- Aan de bijlage over de forten is, als resultaat van een WOB-verzoek, een paragraaf toegevoegd over verdachte personen bij Werk aan de Bakkerskil;
- Aan de sectie over Fort bij Uithoorn zijn meerdere paragrafen toegevoegd n.a.v. een gesprek met de dochter van fortwachter Uidam;
- Koopman & Co, werkgever van d’ Aulnis de Bourouill, is importeur van crypto-apparatuur geweest;
- Korte verklaring toegevoegd aan de bronvermelding van 'De Koninklijke Marechaussee en het inlichtingenwerk tijdens de Koude Oorlog'.

Toegevoegd als geraadpleegde bronnen:
- Boekpagina's 'Actief in Gladio' in boek 'Pierre Lardinois - een leven voor de landbouw';
- Artikel over Inlichtingen-agent Eme Kadijk (Wieringermeer);
- Boek 'Van tuindersknecht tot onderkoning, biografie van Marinus Ruppert';
- Scriptie 'De Stay Behind organisatie, Impact op de agenten en hun gezinsleven';
- Artikel 'De mysterieuze villa in de van Eeghenstraat'.

De publicatie is te downloaden via de onderstaande link.

Beste Nederlanders

3 januari 2023

Een verjaardagscadeautje

Tekst: René Ros.

Kaft van Herinneringsalbum Hollandse Waterlinie groep Woudrichem.

Kaft van Herinneringsalbum Stelling van Amsterdam

Vandaag, 3 januari 2023, is het 24 jaar geleden dat deze website "de lucht in is gegaan". Daarom voor alle lezers een verjaardagspresentje. En wel de digitale heruitgave van twee herinneringsalbums voor de beide linies in de Hollandse Waterlinies. In dit artikel enige informatie over die albums en de links om ze te downloaden.

Het oudste album is het 'Herinneringsalbum Hollandse Waterlinie groep Woudrichem' uit november 1915. De uitgever was Landweer-soldaat Jos van Biene die uit dat gebied afkomstig was, en blijkbaar een idee kreeg om wat te verdienen en de militairen een leuke herinnering mee te geven. Enkele maanden later, februari 1916, gaf hij 'Herinneringsalbum Stelling van Amsterdam' uit. Ik twijfel er niet aan dat als de meeste militairen niet in voorjaar 1916 met klein verlof waren gezonden, er meer herinneringsalbums waren verschenen.

Van het herinneringsalbum StvA hebben we vier exemplaren in de collectie, waarvan van drie bekend is wie de eigenaar is geweest en losse foto's of aantekeningen bevatten. Een exemplaar is in de prullenbak van een verzorgingshuis gevonden en zit ook het briefje van de vinder nog bij.
Het eerste exemplaar verwierven we in 2004 en we weten niet wie de eerste eigenaar was. Dat is wel het eerste en enige exemplaar dat geheel gescand is. In 2006 werd het, dankzij financiële bijdragen van meerdere personen, opnieuw gebonden.

Het 'groep Woudrichem' album is eigendom geweest van korporaal Arie Korporaal (1896-1973) die op Fort aan de Uppelse Dijk was gelegerd. Hij heeft zichzelf in een groepsfoto met een kruisje gemarkeerd. Dit album hebben we in 2018 van zijn kleinzoon ontvangen. In 1953 ging Korporaal Korporaal met pensioen en zijn laatste functie was adjudant-onderofficier op het bureau Hoofdlegerpredikant in Den Haag. Die functie heeft er wellicht mee te maken dat hij de overlijdens van diverse personen in de onderschriften heeft aangegeven en een overlijdensbericht heeft ingevoegd.

Er is ook een 'Herinnerings-Album aan de Mobilisatie van het 47e Landweer-Bataljon Jagers met detachementen Artillerie en Genie' uit augustus 1915 bekend. Dat 47e bataljon was volgens de Bezettingsstaat NHW 1914 in de groep Woudrichem gelegerd. Jos van Biene was dus klein en lokaal begonnen en bouwde zijn project steeds verder uit. Van dit herinneringsalbum hebben we helaas nog geen exemplaar in onze collectie.

Waarom nu pas digitaal heruitgeven? Tja, soms moet er een aanleiding zijn om op een idee te komen en er tijd in te stoppen. De aanleiding was de foto van 1e Luitenant Visscher, waarover in het artikel 'Zijn tentje op de militaire heide' in de vorige nieuwsbrief is geschreven. Daardoor werd het 'groep Woudrichem' album gedigitaliseerd en de collectie-database was inmiddels geschikt om beide albums eenvoudig als PDF te kunnen bewaren.

Afijn, hopelijk vind je het leuk om een of beide albums eens door te bladeren en de teksten te doorgronden. Je kan digitale versies van beide herinneringsalbums vanaf nu downloaden via onderstaande link. Ter ere van het 24-jarig bestaan van de Stelling van Amsterdam website.
Veel kijk- en leesplezier gewenst.

P.S. Mocht je in het Woudrichemse album de locatie van een stadhuis, woning e.d. van een foto herkennen, dan horen we heel graag van je.

Herinneringsalbums
'Zijn tentje op de militaire heide' in Nieuwsbrief 520

1 januari 2023

Stelling Forum gesloten

Tekst: René Ros.

Schermafbeelding van het Stelling Forum in 2022.

Na ruim 16 jaar is het Stelling Forum op 1 januari jl. beëindigd. Door de opkomst van sociale media is de belangstelling voor fora afgenomen.

Het forum werd op 1 september 2006 gelanceerd en heeft ongeveer 6.000 berichten in 2.600 onderwerpen door 76 belangstellenden gedeeld met 230 abonnees. En door automatische plaatsing van de onderwerpen ook met veel mensen op sociale media.

Er zijn 669.599 bezoeken aan het forum gebracht, dus 112 per dag. De drukste dag was 30 oktober 2008 met 2.892 bezoeken en die maand was ook de drukste maand met 18.736. De nummers twee en drie waren de eerste corona-lockdown maanden in 2020…

Het kostte teveel tijd om de upgrades voor de forum-software bij te houden en spambots buiten de deur te houden. Maar bovenal werd het forum al een aantal jaren nauwelijks gebruikt. De onplezierige arbeid woog niet meer op tegen het plezierige nut.

De berichten zijn in een database gearchiveerd zodat ze bewaard blijven en doorzocht kunnen worden. Er zijn geen plannen om de berichten op een andere manier openbaar te maken - als dat juridisch al zou mogen of haalbaar is, met zoveel rechthebbenden. Geregistreerde gebruikers waren op 8 juni 2022 geïnformeerd, zodat ze de mogelijkheid hadden hun teksten zelf te bewaren.

Nadrukkelijk dank aan systeembeheerder Remy Zandwijk voor zijn technische ondersteuning al die jaren. En dank aan iedereen die van het forum gebruik heeft gemaakt, voor de steun de afgelopen jaren. We hopen dat het forum heeft bijgedragen aan jouw en andermans interesse en plezier in militair erfgoed.