14 december 2020

Online lezing over Stelling van Amsterdam

Tekst: René Ros.

De slide over inunderen uit de lezing 'Stelling van Amsterdam'.

Op maandagavond 28 december wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.

Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden?
In een multimediale presentatie maakt René Ros de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Hij voert sinds 1998 als vrijetijds-historicus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam.

Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser.
Neem, vanaf 19.15 uur, deel aan de lezing met de andere link. De lezing begint om 19.30 en eindigt ongeveer om 21.00, met een korte pauze. Aanmelden is niet nodig. Noteer het alvast in je agenda.
Er zijn geen kosten verbonden aan deelname aan de lezing, maar een donatie t.b.v. de kosten wordt op prijs gesteld.

GoToMeeting software downloaden
Deelnemen aan de lezing

11 december 2020

Fotocollectie André Vlaanderen verworven

Tekst: René Ros.

André Vlaanderen (collectie René Ros)

Onlangs hebben we de fotocollectie van André Vlaanderen verworven. Hij was een bekend tekenaar en ontwerper maar ook gemobiliseerd militair in de Stelling. Dat was al bekend maar we hebben nu ook foto's van hem in uniform.

Alle betrokkenen vonden het van belang om de collectie intact te laten. Die bevat vier fotoalbums en veel losse foto's met vooral familieleden, helaas vaak zonder bijschrift. Zowel André als zijn vrouw groeiden op in een weeshuis zodat de familie vooral uit broers en zussen heeft bestaan. Ook zijn er diverse afbeeldingen van zijn atelier en van zijn werk. Maar ook een paar foto's van zijn verblijf op Fort bij Velsen.

Er zijn ook drie losse foto's gevonden met groepen krijgsgevangenen die zijn zoon Vincent uit Duitsland naar familie heeft gestuurd. Vincent heeft in de Meidagen van 1940 gediend in de Grebbelinie en verbleef als krijgsgevangene in twee Duitse kampen.

De komende maanden onderzoeken we de foto's en naar aanleiding hiervan zullen we archiefstukken raadplegen om zijn biografie verder uit te breiden. Twee van de foto's zijn al in zijn biografie opgenomen. Wanneer dat onderzoek gereed is zullen we daar in onze nieuwsbrief verantwoording over afleggen.

Soldaat Vlaanderen

14 november 2020

Stay-behind in Noordhollands Dagblad

Tekst: René Ros.

Vandaag staat een artikel over de Stay Behind organisatie Operaties in de zaterdag-bijlage van het Noordhollands Dagblad en haar edities. Journalist Henk Runhaar heeft het verhaal van de Alkmaarse rechter Jansen op de Haar en zijn geheime functie in een mooi artikel samengevat.

Het artikel is gebaseerd op onze publicatie 'Beste Nederlanders'. Deze publicatie is gebaseerd op een brief van het hoofd van de sectie Sabotage van Operaties, werkend onder de dienstnaam Pelt. Als jong rechtenstudent in Nijmegen raakte hij betrokken bij het verzet en ervoer de dodelijke gevolgen van een slechte voorbereiding. Na de oorlog werd hij benaderd als instructeur veiligheid voor Operaties maar hij werd hoofd Sabotage. Dat deed hij naast zijn normale werk als advocaat en later rechter.

Stay-behind NHD Online
Beste Nederlanders

14 november 2020

Online lezing over Stelling van Amsterdam

Tekst: René Ros.

De slide over inunderen uit de lezing 'Stelling van Amsterdam'.

Op zaterdagmiddag 21 november wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.

Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden?
In een multimediale presentatie maakt René Ros de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Hij voert sinds 1998 als vrijetijds-historicus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam.

Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser.
Neem, vanaf 15.15 uur, deel aan de lezing met de andere link. De lezing begint om 15.30 en eindigt ongeveer om 17.00, met een korte pauze. Aanmelden is niet nodig.
Er zijn geen kosten verbonden aan deelname aan de lezing, maar een donatie t.b.v. de kosten wordt op prijs gesteld. Consumpties moet je zelf verzorgen en zijn voor eigen rekening...

GoToMeeting software downloaden
Deelnemen aan de lezing

11 november 2020

Lid van NVJ geworden

Tekst: René Ros.

Het Documentatiecentrum Stellling van Amsterdam is lid geworden van de de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ).

Het lidmaatschap is aangevraagd op voorstel van een adviseur en na overleg met de NVJ. Een van de belangrijkste redenen is de rechtshulp bij auteursrechten-kwesties.

Nederlandse Vereniging van Journalisten
Partners

10 oktober 2020

Beste Nederlanders!

Tekst: René Ros.

Pand aan de Keizersgracht in Amsterdam. (René Ros)

Vandaag is de publicatie "Beste Nederlanders" verschenen, een persoonlijke brief over een geheim project in de Koude Oorlog. Het zijn de herinneringen van een stafmedewerker van Operaties, een geheime Stay Behind organisatie.

Na de Tweede Wereldoorlog zijn de Stay Behind organisaties Operaties en Inlichtingen opgezet, om bij het uitbreken van een nieuwe oorlog verzetsactiviteiten te organiseren. Deze publicatie is gebaseerd op een brief van het hoofd van de sectie Sabotage van Operaties, werkend onder de dienstnaam 'Pelt'.
Als jong rechtenstudent raakte 'Pelt' tijdens de Tweede Wereldoorlog betrokken bij het verzet en ervoer de dodelijke gevolgen van een slechte voorbereiding. Die fouten wilden ze in de dreigende oorlog met de Sovjet-Unie niet weer maken!

De digitale publicatie bevat naast de brieftekst, ook de resultaten van onderzoek ter verificatie en ter aanvulling van de brief. Hierdoor is ook veel nieuwe informatie aan het licht gekomen. Zo bleek de geheime organisatie onder haar dekmantel in de telefoongids te staan. En eindelijk weten we welk Amsterdams grachtenpand ze als kantoor gebruikten. Ook wordt duidelijker welke forten er gebruikt werden.

Samensteller en onderzoeker René Ros heeft, in samenwerking met de kinderen van 'Pelt', de originele teksten gecombineerd tot een brief aan alle Nederlanders. Met ruim 50 pagina's is het een van de meest uitgebreide openbare publicaties over Operaties.

Vanaf vandaag is de publicatie te downloaden via onderstaande link.

Beste Nederlanders

2 oktober 2020

Andere openingstijden bibliotheek

Tekst: René Ros.

Bibliotheek van het documentatiecentrum op Fort Uitermeer. (René Ros)

Met ingang van 10 oktober is onze bibliotheek op Fort Uitermeer voor de rest van het jaar niet op de vrijdagmiddag open, maar op de zaterdagmiddag. Als de zaterdagmiddag je beter uitkomt om stukken te raadplegen of bij te praten, dan ben je van harte welkom.

Vanwege de corona-maatregelen is bezoek alleen op afspraak mogelijk. Hygiene-maatregelen zijn genomen.

Bibliotheek

27 mei 2020

Duitslezende vrijwilliger gezocht

Tekst: René Ros.

Wie beheerst de Duitse taal voldoende om een Duitse website te doorzoeken? De website bevat mogelijk digitale versies van relevante (Nederlandse) boeken. Als je geïnteresseerd bent, neem dan contact met ons op voor meer informatie en overleg.

We willen vooral zoeken naar informatie over 19e eeuwse Nederlandse verdedigingswerken, en uiteraard met name naar de Stelling van Amsterdam.

Contact opnemen

20 mei 2020

PHP/SQL vrijwilliger gezocht

Tekst: René Ros.

We zijn op zoek naar iemand met kennis en ervaring met PHP en SQL, om diverse dynamische webpagina's en formulieren te verbeteren. Heb je interesse om als vrijwilliger op deze manier aan onze websites bij te dragen? Neem dan contact met ons op voor meer informatie en overleg.

Verder in de toekomst bestaat de mogelijkheid om onze website Forten Info opnieuw op te zetten, geheel database-driven te maken en inclusief een geoviewer.

Contact opnemen

6 mei 2020

Online lezing over Stelling van Amsterdam

Tekst: René Ros.

De slide over inunderen uit de lezing 'Stelling van Amsterdam'.

Op vrijdagavond 29 mei wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.

Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden?
In een multimediale presentatie maakt René Ros de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Hij voert sinds 1998 als vrijetijds-historicus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam.

Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser.
Neem, vanaf 19.15 uur, deel aan de lezing met de andere link. De lezing begint om 19.30 en eindigt ongeveer om 20.45, met een korte pauze. Aanmelden is niet nodig.
Er zijn geen kosten verbonden aan deelname aan de lezing, maar een donatie t.b.v. de kosten wordt op prijs gesteld. Consumpties moet je zelf verzorgen en zijn voor eigen rekening...

GoToMeeting software downloaden
Deelnemen aan de lezing

24 april 2020

Webserver onderhoud voltooid

Tekst: René Ros.

Medewerker in een datacenter. (TransIP)

Woensdag 22 april jl. is de webserver geupgrade naar een nieuwe versie van het besturingssysteem. Dank aan vrijwilliger Remy Zandwijk voor zijn medewerking hierbij.

Als gevolg van de upgrade moest enige PHP-code gemoderniseerd worden. Hierdoor waren een aantal websites wat langer offline.
Bij het Stelling Forum traden ernstigere, onverwachte problemen op en deze heeft meer aanpassingen nodig en is voorlopig offline.

21 april 2020

Dagexcursie een jaar uitgesteld

Tekst: René Ros.

Lunch op Fort aan de Middenweg in 2019. (René Ros)

Het was tegen beter weten in maar de hoop dat onze dagexcursie van 16 mei as. misschien toch kon doorgaan is nu echt vervlogen. Na de thuis-quarantaine had de excursie een leuk vermaak geweest maar er zijn goede redenen om het nu een jaar uit te stellen.

De situatie is te onzeker om het naar de 2e helft van 2020 te verschuiven en bovendien zal daar heel veel concurrentie met andere uitgestelde activiteiten optreden. We hopen dat de excursie volgend jaar wel door kan gaan.
Alle gastheren, autoverhuurder en cateraar zijn op de hoogte gebracht, met dank voor de bereidheid om mee te werken. De personen die zich aangemeld hebben krijgen de volledige deelnamekosten teruggestort.

Als de mogelijkheid zich voordoet zullen we wel proberen om in de 2e helft van dit jaar een eenvoudigere activiteit te organiseren. Dus hou onze nieuwsbrief in de gaten.
Uiteraard wensen we altijd iedereen het beste, maar nu wensen we je nadrukkelijk veel sterkte.

17 april 2020

Online lezing over Stelling van Amsterdam

Tekst: René Ros.

De slide over inunderen uit de lezing 'Stelling van Amsterdam'.

Op woensdagavond 29 april wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.

Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden?
In een multimediale presentatie maakt René Ros de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Hij voert sinds 1998 als vrijetijds-historicus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam.

Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser.
Neem, vanaf 19.15 uur, deel aan de lezing met de andere link. De lezing begint om 19.30 en eindigt ongeveer om 20.30, met een kwartier pauze. Er worden maximaal 40 deelnemers toegelaten, en aanmelden is niet nodig.
Er zijn geen kosten verbonden aan deelname aan de lezing, maar een donatie t.b.v. de kosten wordt op prijs gesteld.
Consumpties moet je zelf verzorgen en zijn voor eigen kosten...

GoToMeeting software downloaden
Deelnemen aan de lezing

7 april 2020

Online lezing over Stelling van Amsterdam

Tekst: René Ros.

De slide over inunderen uit de lezing 'Stelling van Amsterdam'.

Op donderdagavond 16 april wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.

Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden?
In een multimediale presentatie maakt René Ros de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Hij voert sinds 1998 als vrijetijds-historicus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam.

Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser.
Neem, vanaf 19.15 uur, deel aan de lezing met de andere link. De lezing begint om 19.30 en eindigt ongeveer om 20.30, met een kwartier pauze. Er worden maximaal 40 deelnemers toegelaten, en aanmelden is niet nodig.
Er zijn geen kosten verbonden aan deelname aan de lezing, maar een donatie t.b.v. de kosten wordt op prijs gesteld.
Consumpties moet je zelf verzorgen en zijn voor eigen kosten...

GoToMeeting software downloaden
Deelnemen aan de lezing

4 april 2020

Online op bezoek in de bibliotheek

Tekst: René Ros.

Omdat langskomen in de bibliotheek op Fort Uitermeer door de corona-crisis zeer beperkt mogelijk is, kan je ons tijdens de openingstijden ook een bezoek brengen met een video-conferentie. Zie de agenda voor de openingstijden en een link om de verbinding te starten.

Meerdere bezoekers tegelijk zijn mogelijk. Met de camera kunnen we je ook boeken en voorwerpen laten zien en bespreken.
De benodigde software moet je downloaden maar er zijn geen kosten aan verbonden. Meer informatie over installeren krijg je bij gebruik van de link.

Agenda bibliotheek

1 april 2020

Nog meer informatie over fortwachters

Tekst: René Ros (Kenniscentrum Waterlinies).

Kaft van een register van fortwachters.

In 2019 heeft het Kenniscentrum Waterlinies de fortwachter-registers 1852-1940 uit de Koninklijke Landmacht Genie-archieven gedigitaliseerd. Het register is sinds september 2019 online raadpleegbaar en daaraan zijn nu aanvullende gegevens toegevoegd.

Met alle betrokken vrijwilligers is eind februari het project besproken met een presentatie, discussie en een gezellige lunch. Er zijn toen aan aantal mogelijke aanvullingen en verbeteringen besproken. Deze voorstellen zijn overgenomen en de afgelopen tijd uitgevoerd. Deze werkzaamheden konden door de vrijwilligers vanuit huis uitgevoerd worden, zodat we al corona-bestendig werkten. Er wordt een zelfgemaakte database gebruikt, waartoe de vrijwilliger met hun webbrowser toegang hebben.
Een deel van de gegevens worden naar de website overgezet zodat ze voor iedereen te raadplegen zijn. Omdat er gewerkt wordt aan een nieuwe website voor het Kenniscentrum, wordt voorlopig de website van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam hiervoor gebruikt.

Er lagen nog een aantal overzichten uit 1922-1924, op verzoek van de bezuinigingencommissie opgesteld door de Geniecommandementen. Deze zijn door de vrijwilligers ingevoerd en dat zorgde voor een aanvulling van 22 fortwachters en 278 verbintenissen. Veel fortwachters waren al bekend, maar hierdoor is nu aanvullende informatie over hun verbintenissen bekend.
Een ander punt was dat van het eerder gedigitaliseerde archief ‘Rang en Conduitelijsten van den wachters, Stamboek van de Militaire Wachters’, niet alle eerdere functies waren ingevoerd. Dit kwam door de uitzonderlijke indeling waar per persoon een tekst over hun carrière met meerdere functies werd gegeven. Een aantal vrijwilligers hebben deze gegevens nogmaals doorgenomen.

Hiermee eindigt vooralsnog het project en gaan we ons de komende tijd richten op het nieuwe collectiebeheersysteem. Te zijner tijd zal er een artikel gaan verschijnen met een analyse van de gegevens.
Ben je geïnteresseerd in forten, dan geeft het je een lijst van fortwachters. Ben je bezig met stamboomonderzoek, dan levert het nieuwe aanknopingspunten op. Ga op digitale ontdekkingstocht!

Kenniscentrum Waterlinies
Fortwachters Register

12 maart 2020

De gefusilleerde fortwachter

Tekst: René Ros.
Met dank aan: Dirk Plasmeijer (Stichting De Kwakel Toen & Nu), Peter Schat (Stichting Oud Uithoorn/De Kwakel).

Fortwachter Pijl en zijn vrouw. (collectie Dirk Plasmeijer (Stichting De Kwakel Toen & Nu))

Dit verhaal had mooi in de thema-nieuwsbrief 'Onderduik en verzet' van mei vorig jaar gepast. Daarin kwamen enkele verhalen over fortwachters tijdens de Tweede Wereldoorlog aan bod. Dit artikel gaat over een fortwachter die, vandaag 75 geleden, gefusilleerd werd.

In het digitale Fortwachters Register probeer ik zo af en toe fortwachters te identificeren door online documenten te vinden waarmee hun beroep, geboortedatum/plaats en overlijdensdatum/plaats vastgesteld kan worden. Een van hen was M.A. Pijl van Fort bij De Kwakel. Bijzonder was dat zijn naam en beroep op de website van de Oorlogsgravenstichting gevonden werd. Zijn volledige naam bleek Marinus Adolph Pijl te zijn.

Op zoek naar meer informatie werd een editie uit 2016 van het tijdschrift Ut Quakeltje van de Stichting De Kwakel Toen & Nu gevonden. Het artikel '40 Zakken Tarwe' was een bewerkte tekst zonder bronnen. Navraag leerde dat het was gebaseerd op het artikel 'Nieuws van het Kwakels front' in het tijdschrift De Lange Brug van Stichting Oud Uithoorn/De Kwakel uit 1980. Dit artikel, waarvan geen auteur wordt genoemd, bevat de tekst van een brief van dhr. Pauw die, alhoewel niet vermeldt, als politie-agent betrokken zou zijn geweest bij de kwestie. De originele brief is helaas niet bewaard gebleven.
In het Nationaal Archief werd een uittreksel van Pijl's dienststaat gevonden en bleek dat hij vanaf zijn 18de jaar gedurende 21 jaren militair in Indië was geweest. En dat hij geen model-militair was. Hij trouwde tweemaal met inlandse vrouwen, woonde onder andere in Tjimahi en kreeg in ieder geval twee zoons met de eerste vrouw.

Volgens de brief was fortwachter Pijl bij zijn buurman Jan Bos toen er een dreigbrief werd bezorgd. Bos moest de volgende avond een kar met 40 zakken tarwe klaar zetten en zich niet vertonen. Dit zou in februari-begin maart 1945 zijn geweest.
De tarwe zou naar Amsterdam vervoerd worden, ten behoeve van het verzet en onderduikers. Vanwege eerdere gewelddadige overvallen op boeren, lichte hij de politie/marechaussee in Aalsmeer in en hij wist ook Amsterdamse rechercheurs erbij te betrekken.
Op de bewuste avond werd er in de duisternis wat geschoten maar gebeurde er niets. Wel kwam er een Duitse patrouille die lichtsignalen van en naar de fortwachterswoning hadden gezien. Ze besloten een inval in de woning te doen en troffen de fortwachter, zijn twee ca. 20 jarige zoons en drie Amsterdammers. En in het fortgebouw werd een illegale jeneverstokerij aangetroffen. Fortwachter Pijl was dus bij de buurman toen zijn eigen dreigbrief werd bezorgd om tarwe voor zijn stokerij te bemachtigen. Alle zes werden naar Amsterdam afgevoerd en kwamen in het Huis van Bewaring bij het Leidseplein terecht.

Op vrijdag 9 maart deed de Duitse Sicherheitsdienst een inval in een woning aan de Stadhouderskade, die gebruikt werd als hoofdkwartier van een verzetsgroep. Deze groep werd later Groep 2000 genoemd en er was weinig over bekend tot een boekpublicatie in 2015. Dat kwam onder andere omdat de groep gegevens versleutelde en juist het papier met de code-sleutel daarvan lag onder een vloer in het huis. De volgende dag viel de verzetsgroep de woning binnen om die code-sleutel veilig te stellen. Bij de schotenwisseling kwam SS-Sturmscharführer Ernst Wehner om het leven. De volgende werkdag, maandag 12 maart werden 30 gevangenen uit het Huis van Bewaring gehaald en als represaille op de Weteringschans gefusilleerd. De leidster van Groep 2000 heeft de fusillade gezien en zag dorpsgenoten fortwachter Pijl en zijn twee zoons sterven. Deze Jacoba van Tongeren was ook geboren in Tjimahi maar vertrok waarschijnlijk eerder dan dat Pijl er kwam wonen en zeker voordat zijn zoons er geboren werden.

De lijken bleven enkele dagen als afschrikking liggen en zijn na de oorlog allen herbegraven op het Nationaal Ereveld Loenen. Alhoewel het twijfelachtig is of Pijl en zijn zonen bij het verzet hebben gezeten, zijn ze toch als zodanig op het ereveld herbegraven. Ze zijn wel om het leven gekomen door de hand van de Duitse bezetter. Maar indirect door het echte verzet.

Biografie Fortwachter Pijl
Fortwachters Register
Jacoba van Tongeren / Groep 2000

6 maart 2020

Kenniscentrum biedt vrijwilligerswerk

Tekst: René Ros.

Kantoor Kenniscentrum Waterlinies op Fort bij Vechten (KCW)

Vind je militair erfgoed en vooral de waterlinies interessant? Dan heeft het Kenniscentrum Waterlinies mogelijk vrijwilligerswerk dat bij jou past. Waarmee je je kennis kan gebruiken en verbreden.

Het Kenniscentrum Waterlinies staat voor veiligstelling, borging en ontsluiting van kennis over waterlinies in Nederland en in het bijzonder van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. Het hoofddoel van het Kenniscentrum is het ondersteunen van de huidige UNESCO siteholder StvA en de toekomstige siteholder StvA/NHW (nu het Linieteam) met kennis en advies. Daarnaast speelt het Kenniscentrum een belangrijke rol bij initiatieven van uiteenlopende aard en vanuit een breed palet aan partijen, zoals eigenaren en gemeenten. Het Kenniscentrum werkt nauw samen met het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam.

Het jaar 2020 wordt voor het kenniscentrum een interessant en uitdagend jaar. Ten eerste gaan we een nieuwe website en collectiebeheersysteem in gebruik nemen, om onze collectie te ontsluiten voor het publiek. Daarvoor moeten papieren en digitale documenten beschreven gaan worden. Maar ook oude krantenartikelen, foto’s en zelfs dia’s. Waarschijnlijk wordt in april een training verzorgd voor de vrijwilligers die hiermee willen gaan werken.

Daarnaast hebben we een aantal onderzoeksvragen over de waterlinies. Dit is uitermate interessant voor mensen die onderzoek willen doen en/of artikelen willen schrijven. Tevens gaan we samenwerken met diverse kennispartners betreffende onderzoeksvragen, koppelen met andere collectiebeheersystemen en het betrekken van historische verenigingen. En tenslotte hebben vrijwilligers ook digitaliseringsprojecten uitgevoerd of nog onder handen, zoals het Stelling Boek en het Fortwachters register.

Voor die gevarieerde werkzaamheden kunnen we vrijwilligers met allerlei achtergronden gebruiken, zowel studenten, werkenden als gepensioneerden. Op het gebied van schrijven/opmaak, historische kennis en onderzoek. Sommige werkzaamheden moeten in ons kantoor op Fort bij Vechten uitgevoerd worden, maar de meeste kunnen op afstand gedaan worden.

De voornaamste beloning zijn de interessante werkzaamheden in een leuke werkkring, waarbij je ook het nodige kunt leren. Tevens organiseren we eens per jaar een gezellig, toepasselijk uitstapje. Eventuele onkosten worden uiteraard vergoed en er is een verzekeringsregeling.
Als je interesse hebt om vrijwilliger van het Kenniscentrum Waterlinies te worden, dan vernemen we graag van je. Neem gerust contact met ons op voor een afspraak om meer informatie te krijgen en te bespreken wat de mogelijkheden voor jou zijn. Contact opnemen kan door een e-mail te sturen aan info@kenniscentrumwaterlinies.nl of op onze kantoordagen te bellen met 06-48703200.

Kenniscentrum Waterlinies
Aanwezigheid kantoor
Stelling Boek
Fortwachters Register

24 februari 2020

Duits radarstation Seeadler blijft behouden

Tekst: René Ros.
Met dank aan: GEM Bloemendalerpolder CV, Guus Kroon (AWN Naerdincklant).

Een van de gebouwen met een paraboolantenne virtueel op een sokkel. (René Ros)

Fragment voorlopige stedenbouwkundige opzet. (GEM Bloemendalerpolder CV)

Tot 1 januari 2016 was de Bloemendalerpolder grotendeels van de gemeente Muiden maar sindsdien is alles ten zuiden van de verlegde snelweg A1 bij de gemeente Weesp ingedeeld. Ook het Duitse radarstation, maar wat is het lot hiervan? De Bloemendalerpolder is de polder tussen Muiden en Weesp waarin momenteel in fases de nieuwe woonwijk Weespersliuis wordt gebouwd.

In oktober 2019 hadden Guus Kroon en ikzelf een overleg met projectdirecteur Fred Langeslag, stedenbouwkundige Patrick van Schalkwijke en projectleider Theo van der Salm. Zoals we al eerder in plannen hadden gezien, blijven het merendeel van de kleine objecten, de 'garages', funderingen en radarsokkels, behouden omdat ze in het groengebied ten noorden van de woonwijk komen. Hier komt nog wel in 2020-2021 een nieuwe ontsluitingsweg, met een helling naar de oprit Muiden-Weesp. Maar dat gaat niet ten koste van objecten, alleen van de onderlinge zichtlijnen.
Verder bleek dat een van de te graven vaarten met een bocht om de noordelijke radarsokkel zal gaan. De zuidelijke sokkel met 'garage' komt goed zichtbaar aan een doorgaande weg te liggen. En het kleine, half weggezakte, Knotenpunkt voor telefoonaansluitingen komt in een speciaal plantsoen tussen de woningen terecht. Ook de poeren van de twee peiltorens komen in het groen tussen de woningen te liggen. Hierover werden we ingelicht en onze vragen over details werden naar tevredenheid beantwoord.

In het hele gebied zou archeologisch onderzoek zeer gewenst zijn. Vooral de bovenste laag rond de verblijfsruimten van het complex is interessant om tot nieuwe kennis te komen. De ontsluitingsweg gaat langs dat verblijfsgebied en die grond is na aanleg onbereikbaar, zodat onderzoek daar bijna noodzakelijk is om niet later spijt te krijgen.
Het behoud en de inpassing is vooral te danken aan het feit dat het projectbureau vindt dat deze en andere cultuurhistorische elementen een rol spelen in de leefbaarheid en het karakter van de nieuwe woonwijk. Er is nog niet nagedacht over herbestemming van de onderdelen zoals de 'garages'. Worden ze gerestaureerd? Hoe worden ze tegen vernieling beschermd? Gaan de peiltorens herbouwd worden als uitkijkpunt? Wordt een radarparabool gereconstrueerd? Of komen er alleen een paar informatieborden naast te staan? Wie betaald het onderhoud?
En wiens taak is dat? Van de projectontwikkelaar of van de gemeenschap?

Er waren eerder onderzoeken gedaan naar het radarstation, maar het is 19 jaar geleden dat dit complex haar naam terugkreeg. In 2002 werd de beschikbare informatie op een website gezet die bij alle betrokkenen bekend is geraakt. Er vonden in 2005 een paar gesprekken plaats met het toenmalige ontwerpbureau om ze te informeren en de aandacht erop te houden. We organiseerden in 2007 een paar rondleidingen. Andere betrokkenen bezochten inspraakavonden en wezen op het radarstation.
Adviesbureau RAAP gebruikte in 2009 de website voor het 'Cultuurhistorisch bureauonderzoek Plangebied Bloemendalerpolder'. Per e-mail heb ik daar nog verbeteringen in kunnen aanbrengen, vooral in de locaties van de verschillende objecten. Maar het was hún conclusie dat het radarstation van een hoge culturele waarde is. Projectontwikkelaar GEM Bloemendalerpolder CV heeft de aanbevelingen uit dat rapport overgenomen. En zo lijkt, zonder een monumentstatus en zonder juridische stappen maar door de eigen inzichten bij vele partijen, een bijzonder complex behouden voor de toekomst.

Radarstation Seeadler
GEM Bloemendalerpolder CV

12 februari 2020

Antieke glasnegatieven van een Stelling-fort opgedoken

Tekst: René Ros.

Civiele arbeiders storten beton op het dak van de bomvrije kazerne van Fort bij Spijkerboor.

Met verbijstering hield ik voorzichtig drie glasnegatieven één voor één tegen het licht en herkende een fort van de Stelling. "Je mag ze meenemen" zei de kleindochter van de fotograaf. Mag ik echt deze unieke glasnegatieven bewaren, delen en doorgeven?

Haar opa en de fotograaf was J.C. Cramwinckel, die Commandant van het Korps Genietroepen was toen hij op 53-jarige leeftijd in 1930 overleed.

Uit online bevolkingsregisters kon achterhaald worden dat de toenmalige kapitein Cramwinckel van 1910 tot 1913 op het adres van Fort bij Spijkerboor woonde. Dat fort is te herkennen op de foto's en het was bovendien de periode dat de bomvrije gebouwen werden gebouwd.

Elf afbeeldingen daarvan zijn in een nieuw fotoalbum 'Bouw Fort bij Spijkerboor' op de website geplaatst, zodat iedereen deze bijzondere foto's kan zien.

Volledige artikel
Biografie Kapitein Cramwinckel (nieuw)
Fotoalbum Bouw Fort bij Spijkerboor (nieuw)

5 februari 2020

Dagexcursie Stelling van Amsterdam 2020

Tekst: René Ros.

Lunch op Fort aan de Middenweg in 2019. (René Ros)

Op zaterdag 16 mei as. zal voor het negentiende jaar de geheel verzorgde, unieke dagexcursie naar een deel van de Stelling van Amsterdam plaatsvinden. We bezoeken een zestal forten in de Sector Ouderkerk met een rondrit door het gebied.

We beginnen met koffie en thee in Abcoude en wandelen daarna bij Fort in de Botshol. Vervolgens brengen we een bezoek aan Waver-Amstel met zeer originele reinigingslokalen.
Daarna rijden we naar het verlaten en authentieke Fort bij Uithoorn dat de laatste jaren nog zelden open is. Bovendien wordt daar de lunch geserveerd.

Na de lunch rijden we naar Fort bij Kudelstaart waar grote plannen voor bestaan en dat al sterk gewijzigd is. Via de Linie Kudelstaart - Uithoorn rijden we naar Fort bij De Kwakel voor een bezoek en de middagborrel. Tenslotte bezoeken we het Fort aan de Drecht om naar Abcoude terug te rijden.

De dag begint om 9.45 uur en duurt tot ongeveer 17.15 uur. Alle kosten zijn inbegrepen in de deelnameprijs en onze donateurs krijgen korting.
Het aantal deelnemers is beperkt en door voorinschrijving door donateurs is een deel van de plaatsen al geboekt. Meer informatie is te vinden op de webpagina over de dagexcursie en daar kunt u zich ook aanmelden.
U bent van harte welkom om deel te nemen en u kunt zich vanaf heden aanmelden! En neem gerust een familielid, kennis of collega mee.

Dagexcursie Stelling van Amsterdam